Басты

Мектептің экологиялық «Жасыл клуб» туралы үлгілік ереже

1. Жалпы ережелер

1. Осы Мектептің экологиялық «Жасыл клубы» туралы үлгілік ереже (бұдан әрі – Ереже) Қазақстан Республикасының орта білім беру ұйымдарындағы мектептің экологиялық «Жасыл клубтары» қызметінің мақсатын, міндеттерін, ұйымдық құрылымын және тәртібін айқындайды, Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің 2024 жылға арналған цифрлық бастамаларды іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес әзірленді.

2. Мектептің экологиялық «Жасыл клуб» (бұдан әрі – «Жасыл клуб») қоршаған ортаны қорғауға, ғылыми энергия және ресурс үнемдеу жобаларына, StartUP және экология саласындағы бизнес жобаларға қызығушылық танытатын білім алушылардың ерікті бірлестігі.

2. «Жасыл клубтың» мақсаты және міндеттері

3. Мақсаты: оқушылардың табиғатқа құндылық көзқарасын қалыптастыру, экологиялық білім деңгейін арттыру, балалардың қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану мәселелері бойынша хабардар болуы, өскелең ұрпақтың табиғатқа жауапкершілікпен қарауына тәрбиелеу, экологиялық сауатты мінез-құлықты қалыптастыру.

4. Міндеттері:

білім алушылардың жоғары экологиялық мәдениеті мен білімін қалыптастыру;

қоршаған ортаны қорғау мәселелерін шешуде білім алушылардың әлеуметтік белсенділігін арттыру;

оқушыларда экологиялық бағдарланған мінез-құлықты қалыптастыру және тұрақты даму мәселелерін шешуде практикалық дағдыларды игеру;

мектептердің жұмыс тәжірибесіне биологиялық әртүрлілікті сақтау, энергия үнемдеу, су үнемдеу, қалдықтармен жұмыс істеу, қоршаған орта мен атмосфералық ауаның мониторингі жөніндегі іс-шараларды енгізу;

қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша педагогтерді, балаларды және олардың заңды өкілдерін хабардар ету;

өңірлік «Жасыл клубты» Республикалық «Жасыл клубтар» желісіне біріктіру;

«Жасыл клуб» мен табиғатты қорғау ұйымдары, экологиялық үкіметтік емес ұйымдар, бизнес өкілдері, жергілікті атқарушы органдар мен тұрғындар арасындағы ынтымақтастықты дамыту.

3. «Жасыл клубтың» ұйымдық құрылымы

5. Мектептің экологиялық «Жасыл клубы» туралы ереже «Жасыл клубтың» қызметін реттейді.

6. «Жасыл клуб» қызметі экологиялық, жалпы мәдени, зияткерлік, зерттеу, коммуникациялық, азаматтану дағдыларын қалыптастыруға бағытталған.

7. Өз қызметінде «Жасыл клуб» Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Білім туралы», «Баланың құқықтары туралы», «Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың профилактикасы мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын алу туралы» Қазақстан Республикасының заңдарын және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық және нормативтік құқықтық актілерін басшылыққа алады.

8. «Жасыл клубтың» қызметіне жалпы басшылық пен бақылауды орта білім беру ұйымының басшысы айқындаған жауапты тұлға жүзеге асырады.

9. «Жасыл клубтың» жоғарғы органы-жалпы жиналыс. Жалпы жиналыстың құзыретіне іс-шаралар жоспарын бекіту, «Жасыл клуб» президентін сайлау, оның жаңа мүшелерін қабылдау кіреді.

10. «Жасыл клубқа» кіру орта білім беру ұйымдарының барлық білім алушылары үшін ерікті болып табылады.

11. «Жасыл клубқа» мүшелік білім алушыларға оның мүшесі болғысы келетіні туралы өтініш жазу арқылы белгіленеді.

12. «Жасыл клубқа» мүшелікті тоқтату өтініш беру арқылы өз еркімен мүмкін болады.

13. «Жасыл клубтың» қызметі жыл сайын қыркүйекте клубтың жалпы жиналысында қабылданатын және білім беру ұйымының басшысы бекітетін жұмыс жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

14. «Жасыл клубтың» қызметі жариялылық, ашықтық, әрбір мүшенің пікірін ескеру, мәселелерді еркін талқылау, ұжымдық шешім қабылдау қағидаттарына негізделеді.

15. «Жасыл клуб» орта білім беру ұйымының әкімшілігімен, педагогтерімен өзара әрекеттесуін жүзеге асырады.

16. «Жасыл клуб» жұмысының негізгі нысаны экологиялық іс-шараларды, акцияларды, экскурсияларды, ғылыми зерттеулерді, жобалау қызметін ұйымдастыру және өткізу болып табылады.

17. «Жасыл клуб» өз қызметін бүкіл оқу жылында, оның ішінде демалыста жүзеге асырады.

4. «Жасыл клубтың» қызмет бағыты

18. Экологиялық білім беру және ағарту:

дәрістер мен семинарлар: білім алушыларды маңызды экологиялық мәселелермен және шешімдермен таныстыру үшін мамандарды, ғалымдарды шақыру;

викториналар мен байқаулар: табиғатты қорғауға арналған танымдық іс-шаралар өткізу;

ақпараттық стендтер мен буклеттер: экологиялық жауапты өмір салты туралы білімді тарататын құжаттар жасау;

экологиялық газеттер мен журналдар: экологиялық тақырыптарға арналған мерзімді басылымдар;

экскурсиялар: табиғатпен танысу үшін экологиялық орталықтарға, саябақтарға, қорықтарға бару.

19. Экологиялық тәжірибе:

аумақты тазалау: мектеп ауласын, саябақты немесе орман алқабын қоқыстан тазарту бойынша акциялар өткізу;

ағаштар мен бұталарды отырғызу: мектеп аумағын абаттандыру және орман алқаптарын қалпына келтіру бойынша акцияларға қатысу;

эко-көкөніс бақшасын құру: экологиялық таза әдістерді қолдана отырып, мектеп учаскесінде көкөністер мен шөптерді өсіру;

қалдықтарды бөлек жинау: мектепте қалдықтарды бөлек жинау жүйесін ұйымдастыру және осы принципті насихаттау;

компост жасау: органикалық қалдықтарды өңдеу және тыңайтқыш өндіру үшін компост жәшіктерін жасау.

20. Экологиялық еріктілік:

экологиялық акцияларға қатысу: мектепте, өз жерінде табиғатты қорғау іс-шараларын өткізуге көмектесу;

табиғатты қорғау ұйымдарымен ынтымақтастық: бірлескен жобаларды жүзеге асыру үшін жергілікті табиғатты қорғау ұйымдарымен өзара әрекеттесу;

табиғи объектілерді күту: мектеп маңындағы саябақтарды, ормандарды, су айдындарын күтуге қатысу;

экологиялық өмір салтын насихаттау: оқушылар, ата-аналар және жергілікті тұрғындар арасында экологиялық мәселелер және оларды шешу жолдары туралы білімді тарату.

21. Экологиялық жобаларды құру:

жобаларды әзірлеу және іске асыру: жергілікті экологиялық проблемаларды шешуге бағытталған ғылыми, әлеуметтік және коммерциялық жобаларды құру және іске асыру (мысалы, экотрасса құру, мектеп аумағын абаттандыру, мектептің энергия тиімділігін арттыру);

экожобалар байқауларына қатысу: байқаулар мен фестивальдерде мектеп жобаларын көрсету.

22. Заманауи технологияларды қолдану:

мектептің веб-сайтын немесе әлеуметтік желілердегі парағын құру: клуб қызметі және маңызды экологиялық мәселелер туралы ақпарат тарату;

іс-шараларды ұйымдастыру үшін онлайн-платформаларды пайдалану: экологиялық тақырыптар бойынша онлайн-викториналар, байқаулар, вебинарлар өткізу;

бейнероликтер мен презентациялар жасау: ақпаратты тиімдірек жеткізу үшін экологиялық идеялар мен жобаларды визуализациялау.

5. «Жасыл клубтың» қатысушыларының құқықтары мен міндеттері

23. «Жасыл клубтың» әрбір мүшесінің келесі құқықтары бар:

жалпы жиналыстарға қатысу;

«Жасыл клубтың» кез келген іс-шараларына қатысу;

білім беру ұйымы басшысының келісімі бойынша түрлі экологиялық іс-шараларда «Жасыл клуб» атынан өкілдік ету;

«Жасыл клубтың» қызметіне қатысты ұсыныстар енгізу, оларды талқылауға және іске асыруға қатысу;

«Жасыл клубтың» қызметі туралы ақпарат алу;

«Жасыл клуб» мүшелерінің арасынан өз қалауы бойынша еркін шығу.

24. «Жасыл клубтың» әрбір мүшесі міндетті:

«Жасыл клубтың» басқа мүшелеріне құрметпен қарау;

«Жасыл клубтың» жұмысына, іс-шараларды жоспарлауға және өткізуге белсенді қатысу;

«Жасыл клуб» мүшелерінің жалпы жиналысының барлық шешімдерін орындау;

«Жасыл клуб» мүшелерінің жиналыстарына уақытылы қатысу;

жолдастық қарым-қатынас этикасын бұзатын іс-әрекеттерді, сондай-ақ «Жасыл клубқа» моральдық немесе материалдық залал келтіретін іс-әрекеттерді жасамау.

МЕКТЕПТІҢ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ «ЖАСЫЛ КЛУБ»

ҚЫЗМЕТІН ҰЙЫМДАСТЫРУ БОЙЫНША ӘДІСТЕМЕЛІК ҰСЫНЫМДАР

1. КІРІСПЕ

Мектептегі экологиялық «Жасыл клубтардың» қызметін ұйымдастыру бойынша әдістемелік ұсынымдар (бұдан әрі-әдістемелік ұсынымдар) Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің 2024 жылғы цифрлық бастамаларын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес әзірленді.

Әдістемелік ұсынымдар мектептің экологиялық «Жасыл клубын» ашуға мүдделі орта білім беру ұйымдарының педагогтері үшін әзірленді.

Мектеп экологиялық «Жасыл клуб» (бұдан әрі – «Жасыл клуб») - қоршаған ортаны қорғауға, ғылыми энергия және ресурс үнемдеу жобаларына, Startup және экология саласындағы бизнес жобаларға қызығушылық танытатын білім алушылардың ерікті бірлестігі.

Қоршаған ортамен үйлесімді қарым-қатынасты қалыптастыру процесі тәрбие мен оқытудың жалпы жүйесінің ажырамас бөлігі, үздіксіздік қағидаты бойынша қазіргі экологиялық мәселелерді ашуға жаһандық, аймақтық және өлкетану тәсілдерінің өзара байланысына негізделген өзекті бағыт болып табылады. Табиғатқа ұқыпты қарауды қалыптастырудың негізі-оқушының білім берудің экологиялық қызметі салаларын таңдау құқығы негізінде қоршаған ортаны зияткерлік, эмоционалды қабылдау мен оны жақсарту бойынша практикалық іс-әрекеттің бірлігі. Оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру процесі экологиялық білім мен тәрбиенің жүйелілігі, үздіксіздігі және пәнаралық принциптеріне негізделген.

Мақсаты: оқушылардың табиғатқа құндылық қатынасын қалыптастыру, экологиялық білім деңгейін арттыру, балалардың қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану мәселелері бойынша хабардар болуы, өскелең ұрпақтың табиғатқа жауапкершілікпен қарауына тәрбиелеу, экологиялық сауатты мінез-құлықты қалыптастыру.

Міндеттері:

-     білім алушылардың жоғары экологиялық мәдениеті мен білімін қалыптастыру;

-     қоршаған ортаны қорғау мәселелерін шешуде білім алушылардың әлеуметтік белсенділігін арттыру;

-     оқушыларда экологиялық бағдарланған мінез-құлықты қалыптастыру және тұрақты даму мәселелерін шешуде практикалық дағдыларды игеру;

-     мектептердің жұмыс тәжірибесіне биологиялық әртүрлілікті сақтау, энергия үнемдеу, су үнемдеу, қалдықтармен жұмыс істеу, қоршаған орта мен атмосфералық ауаның мониторингі жөніндегі іс-шараларды енгізу;

-     қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша педагогтерді, балаларды және олардың заңды өкілдерін хабардар ету;

-     өңірлік «Жасыл клубды» Республикалық «Жасыл клуб» желісіне біріктіру;

-     «Жасыл клуб» мен табиғатты қорғау ұйымдары, экологиялық ҮЕҰ, бизнес өкілдері, жергілікті атқарушы органдар мен халық арасындағы ынтымақтастықты дамыту.

«Жасыл клуб» экологиялық таза дизайнды, ғылымды, коммерцияландыруды, мектеп оқушыларының әл-ауқатын, оқу үлгерімін және экологиялық хабардарлықты жақсартатын тұрақты тәжірибелерді біріктіру арқылы білім беру мен экологиялық тұрақтылыққа тұтас және көреген көзқарасты ұсынады.

2. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ ӘЛЕМДІК ТӘЖІРИБЕСІ

Мектептегі білім беруді экологияландыру әлемдік өзектілікке ие және экологиялық жағдайға, тұрақты дамуға және білім беру қажеттіліктеріне байланысты көптеген заманауи сын-қатерлерге жауап береді. Қазіргі мектептердің ғылымындағы, техникасындағы, қоғамдық және мәдени дамуындағы инновациялар мен трендтер оқушыларға жас кезінен бастап экологиялық сана құндылықтарын сіңіруге бағытталған. Олар экологиялық саналы адамдардың жаңа буынын шабыттандыратын білім мен қоршаған ортаны қорғау қатар жүретін тұрақты, сау және ағартылған болашақ туралы көзқарасты білдіреді.

Әлемдік тәжірибе мектеп экологиялық қозғалыстары мен жасыл мектептер қызметінің табыстылығын көрсетеді. Бүкіл әлем бойынша «Жасыл мектеп»/ «Жасыл клуб» ашу бастамаларын зерттеу мектеп оқушыларының тұрақтылық пен экологиялық жауапкершілікті ілгерілетудегі табысты күш-жігерін көрсетеді.

Экологиялық мектеп қауымдастығының жарқын мысалы - әлемдегі ең жасыл ғимарат болып табылатын АҚШ-тың Сиэтл қаласының Буллит орталығы, ал мектеп қозғалысындағы балалар жаңбыр суын жинауға, ботаникалық баққа күтім жасауға, био қалдықтардан энергия өндіруге арналған. АҚШ - тың Колумбия округі мектебі өзінің органикалық бағы бар мектеп ғимаратын геотермалдық жылытуға және салқындатуға арналған «Сидвелл достары» мектеп оқушыларының экологиялық клубын ұйымдастырды.

Ұлыбританиядағы «BedZED» экологиялық клубы көміртегі шығарындыларының бейтарап технологияларын енгізумен, табиғи желдету, күн батареялары және жаңбыр суын жинайтын мектептің энергияны үнемдейтін дизайнын жасаумен танымал.

Индонезиядағы Балидегі «Жасыл мектеп» бамбук құрылымдарымен жобаланған және мектеп оқушыларының оқу бағдарламасы пермакультураны практикалық зерттеуді қамтиды.

Иорданияда Корольдік Джордан академиясының мектеп оқушылары энергияны үнемдейтін жарықтандыруды және суды қайта өңдеу қондырғыларын пайдаланады. Бұл зерттеулер тұрақты дамуға ықпал ету және оқушыларға табиғатқа экологиялық саналы көзқарас пен білім беру секторындағы «Жасыл» бастамалардың шабыттандыратын мысалдарын ұсыну үшін әлемдегі «Жасыл мектептер» қолданатын тәсілдердің кең ауқымын көрсетеді.

Қазақстанда болашақ дипломаттарды, ғалымдарды, инженерлерді, экология саласындағы мәдениет қайраткерлерін біріктіретін «Жер елшілері» креативті жастардың Бүкілқазақстандық экологиялық қозғалысы танымал болып келеді. Қазақстан балаларына экологиялық білім беру жүйесінде қосымша білім беру ерекше рөл атқарады, оны оқушылар сарайлары, экологтар мен натуралистер станциялары ұсынады (мектептен тыс ұйымдар мен мектептерде экологиялық-биологиялық бағыттағы балаларды қамту - 67 959 оқушыны құрайды, бұл 3,6 млн. оқушының ішінен (1,9%) ғана құрайды, осыған байланысты «Жасыл клуб» құру Қазақстан мектептерінде елімізге орнықты дамудың жаңа жолына шығуға мүмкіндік береді. 

«Жасыл клуб» экологиялық таза дизайнды, ғылымды, коммерцияландыруды, мектеп оқушыларының әл-ауқатын, оқу үлгерімін және экологиялық хабардарлықты жақсартатын тұрақты тәжірибелерді біріктіру арқылы білім беру мен экологиялық тұрақтылыққа тұтас және көреген көзқарасты ұсынады.

3. «ЖАСЫЛ КЛУБТЫ» ҚҰРУДЫҢ ҰЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫҚ КЕЗЕҢІ

Білім беру ұйымында «Жасыл клуб» құру үшін сауалнама жүргізу арқылы экологиялық клуб құруға мүдделі бастамашыл оқушылар мен педагогтар тобы айқындалады.  Басқа мектептерде, мектептен тыс және табиғатты қорғау ұйымдарында бар экологиялық клубтардың жұмыс тәжірибесін зерделеп, экология бойынша қолжетімді ресурстармен, құралдармен және әдістемелік ұсынымдармен танысып, клубтың мақсаты мен міндеттері, сондай-ақ оның қызметінің ықтимал бағыттары талқыланады. Жұмыс бағытын таңдағаннан кейін шеберлік сабақтар, акциялар, челлендждер, экскурсиялар және басқа да жобаларды қамтитын іс-шаралар кешені әзірленеді. Мектептің барлық оқушылары үшін клубтың тұсаукесері өткізіледі, оқушылар «Жасыл клубқа» жазылады.

4. «ЖАСЫЛ КЛУБ» ҰЙЫМЫНЫҢ НЫСАНДАРЫН, ӘДІСТЕРІ МЕН ҚҰРАЛДАРЫН ТАҢДАУҒА АРНАЛҒАН ҰСЫНЫСТАР

«Жасыл клубтың» жұмысында әртүрлі нысандарды, әдістер мен құралдарды пайдалану қатысушылардың белсенді қатысуын, олардың экологиялық санасы мен практикалық дағдыларын дамытуды қамтамасыз етеді, бұл, сайып келгенде, білімді неғұрлым тиімді игеруге және қоршаған ортаны қорғауға белсенді қатысуға әкеледі.

«Жасыл клуб» жұмысында экологиялық тәрбие мен білім беруді ұйымдастырудың келесі нысандарын, әдістері мен құралдарын пайдалану ұсынылады.

Оқушылардың жергілікті қоғамдастықтағы іс-әрекетінің практикалық бағыты, оның қоғамдық пайдалы істерге бағдарлануы, сондай-ақ оқушылардың өздерінің экологиялық жобаларын әзірлеуге және практикалық іске асыруға қатысуы маңызды.

5. ОҚУШЫЛАРДЫҢ ЖАС ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫН ЕСКЕРЕ ОТЫРЫП, «ЖАСЫЛ КЛУБ» ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУҒА АРНАЛҒАН ҰСЫНЫМДАР

Экологиялық оқыту мен тәрбиелеудiң мақсаттары мен мiндеттерiн iске асыру бiлiм беру ұйымында бастауыш (I-IV) сыныптардың, негiзгi (V-IX сыныптар) және жалпы орта (Х-XI сыныптар) мектептiң кезеңдерiне сәйкес келетiн үш кезеңнен тұратын осындай бiлiм берудiң тұтас жүйесiн құру кезiнде мүмкiн болады. Жүйенiң тұтастығы оқу және тәрбие талаптарының бiрлiгiмен, әрбiр кезеңдегi экологиялық бiлiм беру мазмұнының сабақтастығымен, сондай-ақ әдiстемелiк тәсiлдердiң бiрлiгiмен қамтамасыз етiледi. Экологиялық бiлiм берудiң негiзгi мазмұны әрбiр кезеңде оқушылардың жас ерекшелiктерiн ескере отырып құрылады.

Экологиялық тәрбиенiң жас ерекшелiктерi балалар мен жасөспiрiмдердiң дамуының психологиялық, әлеуметтiк және когнитивтiк аспектiлерiне байланысты айтарлықтай өзгеше болуы мүмкiн. Бастауыш, негiзгi және жалпы орта оқушылардың жас бойынша ерекшеліктері осылар.

6. «ЖАСЫЛ КЛУБТАР» ҚҰРУ ҮШІН ҰСЫНЫЛАТЫН ІС-ШАРАЛАР КЕШЕНІ

Алға қойылған міндеттерді жүзеге асыру үшін «Жасыл клуб» жұмысының барлық аспектілері мен бағыттарын қамтитын: ғылыми-әдістемелік, оқу-тәрбие, шығармашылық, спорттық-сауықтыру, демалыс іс-шаралар кешені ұсынылады.

7. МЕКТЕПТЕГІ «ЖАСЫЛ КЛУБТАРДЫҢ» АШЫЛУЫНАН КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕР

Мектептің «Жасыл клубының» ашылуы оқушылардың жеке даму, мектептердің қоғамдастық деңгейінделерде көптеген оң нәтижелерге алып келеді. Күтілетін нәтижелердің кейбіреулері:

1.                  экологиялық хабардарлықты арттыру: оқушылар әртүрлі экожүйелер, олардың мәні және олар бетпе-бет келетін проблемалар туралы білім алады;

2.                  климаттың өзгеруі, ластану, биологиялық әртүрлілікті қысқарту және тұрақты тұтыну сияқты мәселелер туралы хабардарлықты арттыру;

3.                  практикалық дағдыларды дамыту: оқушылар табиғатты бақылауға, деректерді жинауға және экологиялық зерттеулер жүргізуге үйренеді;

4.                  «Жасыл клубқа» қатысу экологиялық жобаларды іске асыру кезінде командалық жұмыс және ынтымақтастық дағдыларын қалыптастыруға ықпал етеді;

5.                  табиғатқа оң көзқарасты қалыптастыру: жауапкершілік пен табиғат туралы қамқорлық сезімін арттыру, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғауға ниет білдіру;

6.                  оқушылар өз қоғамдастықтарының, қоршаған ортаны қорғау және орнықты даму жөніндегі бастамаларының неғұрлым белсенді қатысушылары болады;

7.                  денсаулық пен игіліктің жақсаруы: ағаш отырғызу немесе жинау сияқты іс-шараларға қатысу оқушылардың дене белсенділігі мен жалпы денсаулығының артуына ықпал етеді;

8.                  табиғатта уақыт өткізу стресстің деңгейін төмендете және жалпы бақытты арттыра отырып, балалардың психоэмоциялық жағдайына оң әсер етеді;

9.                  білімді практикалық қолдану: оқушылар қалдықтарды кәдеге жарату, компостирлеу немесе бақ құру жөніндегі жобаларға қатыса отырып, өз білімдерін нақты жағдайларда қолданатын болады;

10.             оң әлеуметтік кеңістік құру: «Жасыл клуб» мектеп пен жергілікті қоғамдастық деңгейінде экологиялық мәселелерге сезімталдық туғыза отырып, оқушыларды, ата-аналар мен педагогтарды ортақ мақсат - қоршаған ортаға қамқорлық айналасына топтастырады;

11.             «Жасыл клубтың» жергілікті экологиялық бағдарламаларға қатысуы білім мен ресурстармен алмасуға жәрдемдесе отырып, экологиялық мекемелер мен ұйымдармен байланысты нығайтады;

12.             ата-аналар мен қоғамдастықты тарту: ата-аналарды клубтық белсенділікке тарту бірыңғай экологиялық кеңістік құруға және ересектер арасында хабардарлықты арттыруға көмектеседі;расширение инициативы: «Зеленый клуб»  инициирует экопрограммы и акции в сообществе;

13.             академиялық жетістіктерді арттыру: «Жасыл клуб» шеңберінде алынған білім биология, география және т.б. сияқты басқа пәндерге интеграцияланатын болады, бұл пәндерді тереңірек түсінуге ықпал етеді;

8. ҚОРЫТЫНДЫ

Мектептегі «Жасыл клубтарды» енгізу орнықты және экологиялық саналы қоғам құра отырып, оқушыларға, олардың айналасына және жалпы қоғамдастыққа айтарлықтай әсер етеді. Бұл клубтар білім беру бастамалары, белсенді қатысу және көшбасшылық қасиеттерді дамыту үшін тұғырнамаға айналады, бұл ақыр соңында Қазақстанның экологиялық бағдарланған буынын қалыптастырады.

9. ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТ

1. «Eco-Schools: A Guide for Schools» (Eco-Schools: A Guide for Schools) – International Environmental Education Programme. - Мектептерде экожобаларды құру және басқару бойынша ұсынылатын басшылық;

2. «Greening Schools: A Guide to Planning and Implementing Sustainability Initiatives» – Holzman, M.  - Мектеп өміріне орнықты тәжірибелерді енгізу бойынша практикалық басшылық;

3. «Learning for a Sustainable Environment: A Handbook for Teachers» – Hill, T., & Sweeney, L.  - Бұл басылым кәсіпорындардың мектепте тұрақты білім беруді енгізу жөніндегі әдістерін ұсынады;

4. «The Green School: Criteria and Educational Indicators» – Barbara & Steinberg. - Кітап экологиялық-орнықты білім берудің негізгі қағидаттары мен өлшемдерін қамтиды;

5. «Community and the Environment: Education for a Sustainable Future» – A. Pace.   - Орнықты даму жобаларына мектеп оқушылары мен жергілікті қоғамдастықтарды тартуға;

Мақалалар мен зерттеулер

6. «The Role of Student Eco-Clubs in Promoting Environmental Awareness: A Case Study».    - Мектеп клубтарының оқушылардың экологиялық хабардарлығына әсеріне арналған зерттеу;

7. «School Gardens: A Catalytic Experience for Environmental Education» – S. E. McAleese.    - Экологиялық сауаттылықты арттыру тәсілі ретінде білім беру процесіне бақшаларды енгізу тәжірибесі туралы мақала;

8. «The Impact of Green School Initiatives on Student Learning: An Overview» – J. S. Altamirano & C. T. Hargreaves.    - Білім беру процестеріне жасыл бастамаларды енгізудің табысты тәжірибелеріне шолу және олардың оқушыларға әсері.

Онлайн ресурстар

9. «Global Eco-Schools Programme» – [Eco-Schools](https://www.eco-schools.org/) - Жасыл мектептерді құру бойынша ресурстарды, әдіснамалар мен табысты тәжірибелердің мысалдарын ұсынатын халықаралық бағдарлама;

10. «UNESCO: Education for Sustainable Development» – [UNESCO ESD] (https://en.unesco.org/themes/education-sustainable-development) - Білім берудегі орнықты дамумен байланысты ресурстар мен материалд